شهرک ببنبَبَن/ بَبْنه (یا بَبْنَه/ بَوَن)، شهرکی در ولایت بادغیس، در قرون نخستین اسلام، واقع در شمال و غرب هرات، در ناحیه گنج رُستاق (بخش شرقی بادغیس) بوده است. ۱ - موقعیت جغرافیایی شهرک ببناز لحاظ جغرافیایی، ظاهراً در ولایت کنونی هراتِ افغانستان، در جنوب مرز جمهوری ترکمنستان و نزدیک شهر کنونی کوشک در افغانستان بوده است. جغرافی نویسان قرن چهارم، ببن و کیف و بَغْشور را مراکز عمده گنج رستاق دانسته‌اند. ببن در دو منزلی هرات بوده است و کیف و بغشور، بترتیب، یک منزل و یک روز با آن فاصله داشته اند. از این سه، ببن پرجمعیت تر و به عنوان قصبه یا مرکز، حاکم‌نشین آن ناحیه بوده است. ۲ - منابع طبیعی شهرک ببنگنج رستاق به‌طورکلی از لحاظ کشاورزی بسیار پررونق وصف شده و آب آن از جویبارهای روان از ارتفاعات و از چاهها تأمین می‌شده و انگور محصول خاص آن بوده است. [۱]
حدود العالم من المشرق الی مغرب، ج۱، ص۹۳، چاپ منوچهر ستوده، تهران ۱۳۴۰ش.
به دوشاب(شیره انگور) ببن اشاره می‌کند. در اواخر قرن ششم و اوایل قرن هفتم، این محل ظاهراً هنوز با رونق بوده است؛ زیرا سمعانی و یاقوت هردو از آن‌جا دیدار کرده‌اند.
سمعانی از قاضی محلی آن‌جا حدیث شنیده است و او و یاقوت از فقیه مشهوری از آن شهرک، به نام ابوعبداللّه محمّد بن بِشْرِ بَوَنی، یاد کرده‌اند. [۲]
عبدالکریم بن محمّد سمعانی، الانساب، ج ۲،ص۳۶۴-۳۶۵، چاپ عبدالرحمن بن یحیی معلمی یمانی، حیدرآباد دکن ۱۳۸۳/۱۹۶۳.
[۳]
یاقوت حموی، ج۱، ص۴۸۷، معجم البلدان، چاپ فردیناند ووستنفلد، لایپزیگ ۱۸۶۶-۱۸۷۳.
با اینحال، پس از حمله مغول، دیگر ذکری از ببن نیست.
۳ - فهرست منابع(۱) ابن حوقل، کتاب صورة الارض، چاپ کرامرس، لیدن ۱۹۶۷، ص ۴۲۶، ۴۴۱. (۲) ابراهیم بن محمّد اصطخری، کتاب مسالک الممالک، چاپ دخویه، لیدن ۱۹۶۷، ص ۲۶۹. (۳) حدودالعالم من المشرق الی مغرب، چاپ منوچهر ستوده، تهران ۱۳۴۰ش. (۴) عبدالکریم بن محمّد سمعانی، الانساب، ج ۲، چاپ عبدالرحمن بن یحیی معلمی یمانی، حیدرآباد دکن ۱۳۸۳/۱۹۶۳. (۵) محمّد بن احمد مقدسی، کتاب احسن التقاسیم فی معرفة الاقالیم، چاپ دخویه، لیدن ۱۹۶۷، ص ۲۹۸، ۳۰۸. (۶) یاقوت حموی، معجم البلدان، چاپ فردیناند ووستنفلد، لایپزیگ ۱۸۶۶-۱۸۷۳. ۴ - پانویس
۵ - منبعدانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «شهرک ببن»، شماره۴۶۳. رده‌های این صفحه : افغانستان | جغرافیای اسلامی
|